Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

Στην πατρίδα του Μωχάμετ Άλυ και των καπνεργατών

Στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ του Σαββάτου και στο ένθετο ΜΙΚΡΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ, σαράντα Έλληνες συγγραφείς ξεναγούν κάποιον ο οποίος επισκέπτεται για πρώτη φορά την πόλη τους, για σαράντα οκτώ ώρες.





Στην πατρίδα του Μωχάμετ Άλυ και των καπνεργατών


Θα σε υποδεχθώ από την Ανατολή, από την οδό των παλαιών προσφύγων. 
   Πριν σου δείξω την πόλη μου θα σου προτείνω στάση στη γειτονική Καρβάλη, να προσκυνήσουμε το σεπτό σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού. Ο Θεολόγος πέθανε το 390 μΧ στο χωριό Γκέλβερι της Καππαδοκίας και οι πιστοί Καρβαλιώτες μετέφεραν, το 1924, τα άγια λείψανα στη νέα τους πατρίδα. Αυτά η σκέπη και η  παρηγορία τους.
   Πριν εγκαταλείψουμε το χωριό θα σου προσφέρω ένα πακέτο από τους φημισμένους αμυγδαλωτούς κουραμπιέδες του.  
   Δώδεκα χιλιόμετρα δυτικά κείτεται η πολιτεία. Ατόφια φτιαγμένη από πέτρα και θάλασσα. Μία χερσόνησος, δύο θάλασσες, δύο δρόμοι· από κει και πάνω τα μπαΐρια.
   Στις πρώτες στροφές, εφαπτόμενο με τη συνοικία των Πεντακοσίων, θα σου δείξω το αλσύλλιο των “Σαράντα Πεύκων”. Πεντακόσια σπίτια προσφυγικά, σαράντα πεύκα επάνω στη θάλασσα. Το πρώτο δενδρύλλιο το φύτεψε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το 1929, στην εορτή του πρασίνου, αφού πρώτα δέχθηκε επίθεση από καπνεργάτες οργανωμένους στο παράρτημα της Federation.  
   Στην επόμενη στροφή: Η πρώτη θάλασσα, η χερσόνησος της Παναγίας, το Κάστρο, οι Καμάρες, το Καρνάγιο, οι ανατολικές καπναποθήκες. 
   Μικρή στάση στο Καρνάγιο: Σκάλες, ράουλα και τόκοι βουτηγμένα στο γράσο, το λάδι, το μίνιο και το βερνίκι. Τα σκαριά επάνω σε ξύλινες βάσεις, επάνω σε ξύλινο διάδρομο. Οι πάσσαλοι αλειμμένοι με λίπος, τα συρματόσχοινα σεταρισμένα, για την ασφαλή κάθοδο του σκάφους στη θάλασσα. Για την καλή ψαριά, το καλό ταξίδι.       
   Θα σε περάσω κάτω από τις τρεις σειρές των εξήντα υπερμεγεθών αψίδων Υδραγωγού, δόξα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και Κανουνί επονομαζόμενου, Δίκαιου Νομοθέτη. Από ένα πέτρινο αυλάκι της κορυφής πέρασε, το 1530, το πρώτον ύδωρ ζωής. Αργότερα πέρασε ο Άγιος Γεώργιος επάνω σε άσπρο άλογο. Τον άντρα που έπεσε από τις ύψους ογδόντα πήχεων επιβλητικές Καμάρες τον είπανε σαλό. Ερωτευμένος ήταν με μια Εβραιοπούλα, και πάει.
   Το Κάστρο, σήμα κατατεθέν της πόλης. Το μακρό τείχος των Βυζαντινών, οι προσθήκες των Ενετών και οι πέτρες των Τούρκων αντιστάθηκαν σε πολιορκίες πειρατών και εχθρών. Έκλεισαν μέσα τους το Ιερό της Παρθένου, το Κονάκι και το Ιμαρέτ του Μουχαμάντ Αλή Πασά, την Κοίμηση της Θεοτόκου. Και τους μετέπειτα κατοίκους: Οθωμανούς, Χριστιανούς, Αρμένιους και Εβραίους. Ένα σύμπλεγμα πύργων, προμαχώνων και ισχυρών τειχών που κατεβαίνουν μέχρι τη θάλασσα. Στην ακρόπολη απομεινάρια από δεξαμενές νερού, αποθήκες πυρομαχικών και τροφίμων, φυλακές. Σήμερα υπαίθριο θέατρο, εκθεσιακός χώρος, καφετέρια, όταν ευοδωθεί να ανοίξει η μονίμως κλειδωμένη Πορτάρα. Μη σε τρομάζει η ανάβαση. Το γραφικό τρενάκι του Δήμου, ιδανική λύση για επισκέπτες, παιδιά και ηλικιωμένους με ψώνια.
   Στην κατεβασιά, μέσα από σοκάκια, σκαλοπάτια και αδιέξοδα, θα βρεθούμε στο Μπρίκι. Φρεσκοαλεσμένος καφές επάνω στο φρύδι του γκρεμού, με την πολιτεία απλωμένη στα πόδια σου. Αυτήν που ο Γάλλος περιηγητής ονόμασε, πόλη όμορφη, πολύχρωμη, φιλάρεσκη και πρόσχαρη. Από κει θα σου δείξω την άλλη θάλασσα, τον νότιο - αμφίκυρτο από το κύμα - λιμενοβραχίονα, τα επιφανή κτήρια και θα σου ονοματίσω τις συνοικίες της. 
   Δίπλα, το πλάτωμα του Φάρου. Από κάτω το Μονόπετρο. Αν κατεβείς τα λιγοστά σκαλοπάτια, ανάμεσα από τα γερτά πεύκα, θα σου ανήκει το απέραντο γαλάζιο, το Άγιον Όρος, η Θασίων Ήπειρος, η Κεραμωτή και η βαθιά Σαμοθράκη.
   Αν απλώσεις τα χέρια στην έκταση, θα αγγίξεις την πρώτη χριστιανική εκκλησία της Παναγίας της Θεομήτορος, η οποία ονομάτισε όλη τη Χερσόνησο· το σπίτι όπου γεννήθηκε ο τον κόσμον κοσμών, Μωχάμετ Άλη, με τον εξαίσιο κήπο· τον Πασά έφιππο σε πράσινο από το χρόνο άλογο· την ευεργεσία του Ιμαρέτ.
   Θα σου μιλήσω άλλη φορά για τον Πασά των τριών ιππουριδών, Ιδρυτή της Αιγυπτιακής Δυναστείας. Τη χριστιανική γαλουχία που δέχθηκε από μία Θασία, τα πρώτα ελάχιστα τριάντα χρόνια της ζωής του εδώ στην Καβάλα, μέχρι να εκστρατεύσει εναντίον των Γάλλων του Μέγα Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, να κατακτήσει ύπατα αξιώματα και να ονομαστεί Μέγας. 
   Η δεξιά πλευρά του δρόμου προς το Κέντρο κατειλημμένη από κάθε λογής ποιότητας και καλαισθησίας ταβέρνες.
   Απέναντι, η εσαεί αγαθοεργία, το Ιμαρέτ. Ο αρτιότερος Μεντρεσές των Βαλκανίων. Τα πλείστα όσα κελλιά και διαμερίσματα διαμορφώθηκαν σε αυστηρό, πολυτελές ξενοδοχείο. Ούτως ώστε το όνομα του ευεργέτη να διαιωνίζεται με αγαθή προσευχή μέχρι την Δευτέραν Παρουσίαν.
   Ο Ναός του Αγίου Νικολάου κάτω, συγκεντρώνει όλες τις ιστορικές επιστρώσεις του χρόνου: Παλαιά χριστιανική του Αγίου Λαζάρου αρχικώς, Ιμπραχήμ Τζαμισί του Ενδόξου μετέπειτα, αποθηκευτικός χώρος του πολυτίμου όσο και δυσεύρετου άλατος στη συνέχεια, ναός του Αγίου όλων των θαλασσών στις μέρες μας. Το προκύψαν Βήμα του Αποστόλου Παύλου, στη νότια πλευρά, έλκει τους καθοδηγούμενους Κινέζους αδαείς να απαθανατίσουν το φανταχτερό ψηφιδωτό.
   Ομφαλός της πόλης, η “Κόκκινη”, κάποτε, πλατεία Ελευθερίας. Εξεγέρσεις, διαδηλώσεις, πολυπληθείς πολιτικές ομιλίες, ο τελευταίος εν Ελλάδι σταθμός της Βασιλικής Δυναστείας, το “πουλί εκ της τέφρας” στα περάσματα, δεινοπάθησε και συνεχίζει να δεινοπαθεί από τις ευφάνταστες επεμβάσεις των εκάστοτε Αρχόντων.  
   Από την άλλη πλευρά της πλατείας, οι νεκροί καπνεργάτες της εξέγερσης του 1928 έγιναν μπρούντζινο σύμπλεγμα μπροστά από την περίβλεπτη καπναποθήκη του Κιζί Μιμίν, ημιτελές Πνευματικό Κέντρο του Δήμου σήμερα.
   Οδός Κύπρου. Στα επιφανή κτίρια με τις πολεμίστρες, τα τρίγλυφα και τις παλμέτες, βρίσκεται συμπυκνωμένη η Ιστορία της πόλης. Ο βαυαρικός πύργος του Δημαρχείου, έδρα αρχικώς της Ανωνύμου Εταιρίας καπνών και πέραν θαλάσσης, η Μεγάλη Λέσχη των κυριών της Φιλόπτωχου, η μονή Λαζαριστών, το Μέγαρο Τόκκου, το Ηρώον από κάτω με τον πληγωμένο Άγνωστο, η Νίκη, η Δόξα, οι Βυζαντινοί, οι Μακεδονομάχες, οι τελετές, οι καταθέσεις στεφάνων και το βέβηλο σπρέι των ποδοσφαιρικών συνθημάτων.
   Για να σε αποζημιώσω από τον βαρβάτο ποδαρόδρομο, θα σου προτείνω φαγητό στην ταβέρνα  Άμμος στην ακτή Μπάτης ή στον Νικηφόρο της παραλίας, στο Τεμπελχανείο της Παναγίας, στον Κροκόδειλο των Δικαστηρίων ή όπου αλλού μας τραβήξουν οι μυρωδιές της πόλης.
   Ένα ποτό, δύο ή περισσότερα στο ΜΑΟ, στο Μετά τις Δέκα, στο Νησί, στο Η Αλίκη έχει λάθος αγόρι. Γιατί η επόμενη μέρα έχει έξοδο. Προς δυσμάς.

*
Στα ερείπια του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων, δεκαπέντε χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη. Ακρόπολη, θέατρο, αγορά, μακεδονικά και ρωμαϊκά κτίρια. Τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα και η μεγαλοπρέπεια του γλυπτικού διακόσμου: κιονόκρανα, επίκρανα, θωράκια. Το Οκτάγωνο, το Επισκοπείο, η Αγορά, η Παλαίστρα και οι Θέρμες. Οι θεατρικές παραστάσεις του ομώνυμου Φεστιβάλ, αλιευμένες από το πανέρι των θερινών καλλιτεχνικών προσφορών.  
   Σε απόσταση αναπνοής το Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας. Η Πορφυροπώλης Ιουδαία από τα Θυάτειρα ακούει τον λόγο του Απόστολου των Εθνών Παύλου και βαπτίζεται πρώτη αυτή Ευρωπαία Χριστιανή στην όχθη του παρακείμενου ποταμού Ζυγάκτη. Στα ίδια νερά που τώρα βαπτίζονται ομαδικώς οι αλλόθρησκοι οικονομικοί πρόσφυγες.
   Στη βόρεια παρειά της Ρωμαϊκής Εγνατίας οδού σώζεται το μνημείο του Ρωμαίου αξιωματούχου C. Vibius Quartus. Το ελληνικό τοπωνύμιο “Μεγάλο Λιθάρι”, στα τούρκικα “Ντικιλί Τας”. Εμφανής η φθορά στο κάτω τμήμα του τεράστιου σε όγκο μνημείου, εξαιτίας της παράδοσης που το συνδέει με τον Μέγα Αλέξανδρο, ως Παχνί του Βουκεφάλα. Τη σκόνη αυτού του τριμμένου μαρμάρου έπιναν οι γυναίκες για να γεννήσουν αγόρια, γερά σαν τον Μέγα Στρατηλάτη.
   Πίσω από το εν λόγω μνημείο βρίσκονται τα μυστικά των βραχογραφιών, τα “γκράφιτι” της Εποχής του Σιδήρου. Μία πανάρχαια ιστορία χαραγμένη επάνω στους Μακεδονικούς γρανίτες. Γραμμένες Πέτρες από σχήματα και συνθέσεις: Μικροσκοπικοί ιππείς, κυνηγοί, ακοντιστές και τοξότες, αναπαραστάσεις αρμάτων, αλόγων και έφιππων πολεμιστών. Φίδια, ελάφια, βίσωνες και αλεπούδες. Άνδρες και ζώα με έντονα προτεταμένο το φύλο τους. Ακατανόητα σύμβολα που άλλοι τα εκλαμβάνουν ως σημάδια εξωγήινων και άλλοι ως αποκαλύψεις κρυμμένων θησαυρών.  
   Ως τελευταίο σταθμό θα σε οδηγήσω στο Πηλοθεραπευτήριο των Κρηνίδων· στη δική μας “Λάσπη”. Κάθαρση και ίαση σωμάτων και ψυχών. Ο μαύρος θησαυρός, μείγμα των θειούχων νερών και της τύρφης του βάλτου, καταπραΰνει τους πόνους και τις αμαρτίες των ανθρώπων. Ευεργετεί, με την αποκατάσταση της υγείας των ποδιών και της μέσης. Εξαφανίζει την ψώρα, τη λέπρα, την φλόγωση και τους κνησμούς. Νεανικές ακμές και φλεγμονώδεις παθήσεις των γεννητικών οργάνων. Φέρνει, από τα πέρατα του κόσμου, γηρασμένες κυρίες που λαχταρούν δέρμα απαλό για το σώμα τους και άντρες που επιθυμούν την βλάστηση μαύρων μαλλιών στην κεφαλή τους – αν πέσουν στη λάσπη κατακόρυφα! πειράζονται μεταξύ τους οι λουόμενοι. Τέλος, το  ιαματικό υγρό μεταγγίζει την κάθαρση της ψυχής, φυλακίζοντας τα λογής ανομήματα στο μαύρο πολτό.
   Κι έτσι, αχνίζων και ανάλαφρος, θα σου προσφέρω γεύμα στο Κτήμα Παπαδόπουλου στο γειτονικό Ζυγός ή στο Μετόχι του Κρυονερίου.
   Ξέρω, αγχωτική ξενάγηση, χωρίς το όρος Παγγαίο, δίχως τη νήσο Θάσο.
   Όμως, 48 ώρες για μία περιοχή με τόση Ιστορία!

27 Αυγούστου 2011, Σάββατο                                                                                                                        Διαμαντής Αξιώτης 
Αναδημοσίευση απο "ΤΑ ΝΕΑ"
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Στέλιος Καζαντζίδης και Βασίλης Τσιτσάνης

Ο Βασίλης Τσιτσάνης Ο  Βασίλης Τσιτσάνης  υπήρξε ένας σημαντικός λαϊκός δημιουργός. Γεννήθηκε στα Τρίκαλα στις 18 Ιανουαρίου του 1915 και έφ...